Als je nu nog niet van de digitale munt Bitcoin hebt gehoord heb je vast een leven buiten het internet. Dat is niet helemaal eerlijk natuurlijk. De Bitcoin bestaat ruim tien jaar maar door de enorme stijging van de afgelopen twee jaar maakt het een enorme opmars in het nieuws. En net als met alle nieuwe dingen: je houdt ervan of je haat het.

Maar wat is nu een Bitcoin?

Wanneer je geen opleiding hebt gehad in geavanceerd IT-wetenschappen, zal de Bitcoin lastig zijn te begrijpen. Vooral toen ik aan de redactie van Nozie moest uitleggen hoe het nou zat viel me op dat ik steeds meer geluiden a la R2D2 aan het maken was. Maar eigenlijk hoeft het niet zo moeilijk te zijn.

Maar het begint eigenlijk met het begrip over “echt” geld en dan de relatie van Bitcoin ten opzichte daarvan. Zonder dat Bitcoin een op zichzelf staand fenomeen wordt. Laat ik voorop stellen dat ik geen Bitcoin-expert ben, het is allemaal nog in wording.
Maar de volgende keer dat iemand aan jou vraagt wat een Bitcoin is, hoop ik dat je hiermee uit de voeten kan.

Echt geld, de papieren en munten versie

Geld in je portemonnee, denk aan biljetten en munten, kun je uitwisselen tegen iets anders. Je neemt het fysiek in handen en geeft het aan een ander in ruil voor bijvoorbeeld eten of diensten. Dit doe je omdat iedereen gelooft in het feit dat het biljet een achterliggende waarde heeft. Er is ooit afgesproken dat een biljet een waarde vertegenwoordigt in goud en deze waarde wordt in stand gehouden door een cultureel systeem. Je hebt vertrouwen in de banken die het uitgeven en de overheden die de belasting erover innen.

Electronisch / Giraal geld

De laatste jaren echter is het gros van de betalingen en ontvangsten niet meer in biljetten of munten. Transacties worden meer en meer electronisch, oftewel giraal, gedaan. Dat is het geld wat je ziet in getallen wanneer je in je bankapp of via internetbankieren naar je saldo kijkt.

Het giraal geld zie je ook wanneer je naar een pinautomaat gaat om geld te pinnen en je saldo ziet staan. Maar waar is dat giraal geld dan opgeslagen? Er is geen fysieke portemonnee waar je iets uithaalt wat je aan een ander kunt geven. Al het giraal geld staat genoteerd in de computers van de bank waar je mee samenwerkt.

Giraal geld is meer dan alleen een nummer in het computersysteem van je bank wat gekoppeld is aan je rekeningnummer

Om je giraal geld “op te slaan”, maakt de bank gebruikt van een zogenaamd grootboek. Dit is een lijst waar staat vermeld dat Senol een bedrag van € 1.000 heeft gestort aan de bank, dat er € 300 betaald is aan het restaurant en dat Senol ook nog eens € 150 heeft opgenomen aan een pinautomaat. Uiteindelijk staat er onder aan de lijst een totaalregel wat het saldo van je giraal geld aangeeft. Dit is ook het saldo wat je in bank app ziet.

Giraal geld kun je NIET opslaan op je eigen computer

Als ik mijn bank nu bel en vraag om het saldo van € 500 (electronisch geld) wat ik bij hen heb aan mij te geven zodat ik het kan opslaan op mijn eigen computer, word ik waarschijnlijk uitgelachen. Ze zullen nog uitleggen dat het slechts getallen zijn en dat ik het in fysieke biljetten kan krijgen bij de pinautomaat. Maar zeker niet in elektronische vorm, tenzij ik aangeef dat het een andere bank met rekeningnummer is.

Banken zijn alleen tussenpersonen die lijstjes bijhouden

Wanneer je giraal geld overschrijft, geef je een seintje aan de bank dat er een bedrag naar een ander rekeningnummer (misschien bij een andere bank) overgemaakt mag worden. Jouw bank maakt dan weer een notitie in dat lijstje, het grootboek, dat dat geld niet meer van jou is en naar een ander is gegaan.

Bij de ander wordt het lijstje ook bijgewerkt door de bank. Op deze manier is alles weer in balans. Het belangrijkste om hier te onthouden is dat jij niets zelf hebt gedaan. Je hebt een tussenpersoon, de bank, opdracht gegeven geld uit je “digitale portemonnee” te pakken en dit aan iemand anders te geven.

In tegenstelling tot een biljet is er geen echt bewijs van giraal geld. Contant geld wat je in een koffer bij je kunt dragen, wat je aan anderen kunt laten zien, kun je bewijzen. Met giraal geld lukt je dit niet.

Je vertrouwt op je bank dat ze zullen bevestigen dat je nog € 500 op je rekening hebt, of dat je net € 75 hebt ontvangen van je opa zodat je nu € 575 hebt. Wij hebben het vertrouwen in de tussenpersoon om exact bij te houden hoe het is gesteld met ons giraal geld en dat dat lijstje, het grootboek, ook exact klopt zodat ik ten allen tijde mijn saldo kan inzien.

Giraal geld, kun je dat vaker uitgeven?

Ik heb € 50 op mijn bankrekening staan. Stel dat ik een telefoon koop van € 45 bij Coolblue en vijf seconden later voor € 50 schoenen bij Zalando. Dat zou een poging zijn om giraal geld vaker uit te geven. Mijn bank zou meteen het grootboek erbij pakken en zeggen: wacht eens even! Je hebt maar € 50. Daarmee zouden ze één van de twee betalingen terugdraaien.

Om alles zo eerlijk mogelijk te houden hebben ze een tijdsgebonden registratie in het grootboek. Dit betekent dat de eerste betaling aan Coolblue wordt geaccepteerd, maar de tweede betaling aan Zalando wordt geweigerd.

Giraal geld, dat zou je dus kunnen kopiëren?

Stel je voor dat je giraal geld op je eigen computer zou kunnen opslaan. Hoe zou het er dan uitzien? Waarschijnlijk zou dit een bestand zijn, dat je dus ook kunt kopiëren en daarmee kunt verveelvoudigen op je eigen computer.

Op dat moment ben je dus eigenlijk vals geld aan het maken op een hele eenvoudige manier. Niemand zou nog vertrouwen hebben in giraal geld. Want zeg nu zelf: stel dat we geld op deze manier op onze eigen computers zouden hebben, zou jij nog geld van een ander accepteren?

Biljetten hebben een uniek serienummer waarmee de echtheid van het biljet wordt gegarandeerd. Met giraal geld leggen we al het vertrouwen in de bank en de goede vastlegging door hen in het grootboek. We vertrouwen erop dat de bank niet zomaar bedragen of regels aanpast in het grootboek. Als dat gebeurt is het vertrouwen in banken zoek. Banken zorgen er ook voor dat ze de “echtheid” van geld borgen door ons te beloven dat het giraal net zoveel waard is als fysiek geld en dat zij alleen de score bijhouden.

Maar is het dan echt niet mogelijk om elektronisch geld te hebben wat overeenkomt met fysiek geld maar waar je geen tussenpersoon voor nodig hebt?

Ta-daaaaa —> Bitcoin!

Bitcoin is een systeem wat bedoeld is om het gecentraliseerd bankenwezen te vervangen. Dit doet Bitcoin door een gedecentraliseerd tussenpersoon aan te wijzen die we niet blind hoeven te vertrouwen. Die gedecentraliseerde tussenpersoon is het netwerk van alle Bitcoin gebruikers.

Betalen met Bitcoin is schreeuwen naar het Bitcoin netwerk met de vraag of ze willen controleren dat deze betaling juist is en of ze deze transactie willen opslaan.

Ik sla het stuk van de creatie van een Bitcoin over en ga meteen door naar een betaling met Bitcoin. Zoals we hierboven hebben gelezen gaat een banktransactie als volgt:

• Ik wil € 50 betalen aan Coolblue
• Ik geef mijn bank de opdracht om € 50 van mijn grootboek te halen en bij Coolblue te noteren
• De bank controleert eerst of ik wel € 50 op mijn grootboek heb
• De bank maakt een notitie in het grootboek dat er € 50 af is gehaald
• De bank noteert deze € 50 in het grootboek van Coolblue
• Mijn grootboek laat het saldo zien wat ik nog over heb

Stel dat ik 3 Bitcoins heb en hiermee wil betalen. In het Bitcoin systeem zijn gebruikers alleen te herkennen aan een uniek nummer. Dit zijn openbare nummers, iedereen kan deze nummers zien. De nummers zijn er om een gebruiker te identificeren.
Wanneer ik een betaling van 1 Bitcoin wil betalen aan Dimitry, roep ik dit eerst om in het Bitcoin netwerk via een electronisch bericht. Dit ziet er ongeveer als volgt uit:

Hoi! Ik ben openbaar nummer 1BvBMSEYstWetqTFn5Au4m4GFg7xJaNVN2
Ik wil graag 1 Bitcoin betalen aan openbaar adres 1JXiU9CiJmhfYhE7FzeStmH82xRYrbYrtb
Willen jullie controleren of dit kan in het grootboek?

Controleren in het grootboek?

Het grootboek? Dit is toch alleen bij banken? Het grootboek bij banken is te vergelijken met een excel sheet waarop een beginsaldo staat, de regels met betalingen en ontvangsten, en dan een laatste regel met het saldo. Banken hebben miljoenen van deze lijsten om de geschiedenis van het geld bij te houden van iedere bankrekening.

Stel je nu eens voor dat al deze lijsten van alle banken samen worden gevoegd in één grote lijst waarin alle transacties van een bepaalde muntsoort tussen partijen zijn vastgelegd. Dit grootboek heet Blockchain. Het bestaat en is een bestand dat continu wordt bijgewerkt. Het wordt opgeslagen op de computers van alle gebruikers van het Bitcoin netwerk.

Blockchain is openbaar voor iedereen. Het veranderen van een transactie in het Blockchain grootboek is niet mogelijk omdat het grootboek altijd worden geverifieerd met kopieën die op de computers van andere Bitcoin gebruikers staan. Zou je een transactie aanpassen, dan moet je dit ook meteen doen op de andere computers.

Het grootboek wordt bijgehouden door een netwerk

Bitcoin transacties worden dus eerst omgeroepen en daarna verzameld door het Bitcoin Netwerk. Het Bitcoin netwerk verzamelt deze omroepen in nette blokken (blocks). Deze blocks worden dan op het denkbeeldig bureau van een groep gebruikers, met de naam Miners, gelegd. Deze Miners controleren dan of de betalingen en ontvangsten mogelijk zijn.

Waarom noemen ze die gebruikers Miners?

Het mooie van de Bitcoin is het belonen van gebruikers voor het controleren en registreren van transacties. Het belonen gebeurt in Bitcoin. Het Bitcoin systeem is zo gebouwd dat je nieuwe Bitcoins opgraaft door te controleren dat oude Bitcoin transacties legaal zijn. Het aantal Bitcoin neemt dus toe naarmate er meer pogingen worden gedaan om transacties te controleren.

Er zijn gebruikers die met elkaar een wedloop houden om transacties te controleren, want aan het einde van een controle ontvangen ze Bitcoins als beloning. Dus anders dan bij een bank waarbij de bediende een vast salaris krijgt voor het controleren van iedere regel, wordt dit nu gedaan door de gebruikers van het netwerk zelf en ontvangen ze alleen een beloning wanneer ze een succesvolle controle hebben uitgevoerd.

Maar hoe controleer je dan zo’n transactie, dat kan toch niet heel moeilijk zijn?

Dit gedeelte is wat lastiger uit te leggen. Het controleproces moet lastig genoeg zijn dat een onwillende partij (hackers, regeringen, dieven) het systeem niet zomaar kunnen kraken. De omgeroepen transacties worden ontvangen door het netwerk en miners moeten dan heel veel rekenkracht van computers inzetten om te controleren of betalingen van mensen:

1. mogelijk zijn omdat ze genoeg Bitcoin op hun grootboek hebben staan
2. noteren in het grootboek van deze mensen

Dit wordt steeds voor een block van omroepen gedaan. Klopt een gehele block, dan wordt deze toegevoegd aan de Blockchain.

Blockchain groeit met de tijd

Dit betekent dus ook automatisch dat met de tijd, en door alle registraties van alle transacties,  de Blockchain langer, groter wordt.

Blockchain is dus eigenlijk een historische lijst van alle transacties en daarmee ook een lijst van het saldo

Het moeilijkste aan het geheel van Bitcoins is het denken aan Bitcoins in de vorm van munten of biljetten. Het enige wat er bestaat omtrent Bitcoins zijn de Blockchain en de publieke adressen van mensen. Een Bitcoin betaling is niets anders dan de verplaatsing tussen twee publieke adressen dat heeft plaatsgevonden wanneer het is toegevoegd aan de Blockchain door de miners.

Het is niet zo dat je eerst een transactie uitvoert en dat het later wordt genoteerd (vergelijkbaar met geld uit je portemonnee aan iemand geven en pas later noteren). Het noteren van de transactie is de verschuiving van Bitcoins van het ene naar het andere adres. Zonder deze notatie heeft er geen betaling plaatsgevonden.

Betalen in Bitcoin is openbaar noteren. Door middel van dit systeem kan ik iemand in Turkije betalen met alleen het gebruik van internet en een publieke omroep. Na ongeveer 10 minuten ziet de ontvanger het resultaat in de Blockchain en daarmee ontvangt ie ook zijn Bitcoins.

Mijn Bitcoins zijn dus niet meer dan een historische vastlegging van een transactie in de Blockchain. Ik heb een openbaar nummer in de Blockchain waarin mijn saldo van Bitcoins beschreven staat. Alleen ik heb toegang tot dat openbaar nummer. Als ik de toegang tot dit openbaar nummer kwijt raak, dan ben ik ook het recht op mijn saldo van Bitcoins kwijt.

Wat is dan: Bitcoin is een netwerk zonder tussenpersoon?

Er wordt regelmatig gesteld dat Bitcoin een netwerk is zonder tussenpersoon, een zogenaamd peer-to-peer netwerk. Dit zou betekenen dat ik Bitcoins meteen van mezelf naar een ander kan overschrijven. Zoals je hierboven hebt kunnen lezen is dat niet juist. Er is een tussenpartij nodig, maar anders dan bij traditionele banken maak je nu gebruik van alle gebruikers in het Bitcoin netwerk. Peer-to-peer wil in dit geval meer zeggen over wie nu de controle heeft over het netwerk: dat zijn alle gebruikers en niet een enkele instantie of overheid.

Sorry 🙂

Dat eenvoudig uitleggen aan het begin is misschien niet helemaal waar gebleken. Waarschijnlijk denk je nu zelfs: ja maar, nu weet ik nog steeds niet waarom een Bitcoin zoveel euro’s waar is. Dat klopt helemaal. Dat is namelijk een lastiger concept om te beschrijven waar deze post eerst aan vooraf gegaan moest worden.

Neem vooral de tijd om meer over Bitcoin, nog beter Blockchain, te lezen en te begrijpen. Het is echt enorm interessant. Op Netflix heb je nu ook de mogelijkheid om te kijken naar Banking on Bitcoin.

Binnenkort plaats ik het tweede deel uit de serie over Bitcoins op Nozie.

Disclaimer

Ik ben nog geen Bitcoin Expert, maar druk bezig om meer en meer over het concept te leren. Heb je vragen of opmerkingen? Zet ze in de comments!